Een reiziger door de eeuwen heen

Meesterverteller John Boyne (we kennen hem o.a. van zijn bestseller ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ en ‘De grote stilte’) schrijft een universeel verhaal, dat zich steeds opnieuw herhaalt, door de eeuwen heen. Telkens zijn het andere hoofdpersonages, maar het verhaal loopt gewoon verder.

Dat is een interessant concept dat je opnieuw naar de wereld doet kijken.

Het is meteen fascinerend van bij de eerste zin:
Op de avond dat ik werd geboren, verliet mijn vader, Marinus, ons huis terwijl mijn moeder aan het bevallen was, en in de acht uren daarna bracht hij een tiental kleine jongetjes om het leven, zoontjes van buren en vrienden, stuk voor stuk nog geen twee jaar oud.

We starten dan het boek in Palestina, in het jaar AD 1. Het eindigt in een epiloog in 2080.

Een geschiedenis van de mensheid
Ook al zijn de tijden anders, ook al zijn de omstandigheden nooit dezelfde, we worden gedreven door heel herkenbare emoties. Ook al zijn er voortdurend nieuwe uitvindingen, andere ontdekkingsreizigers, hedendaagse ideeën. Hoe opgetogen zal de mens geweest zijn toen hij het wiel uitvond, laat Boyne een van zijn hoofdfiguren vertellen. ‘Of toen we met het kompas de weg konden vinden naar en vanuit andere landstreken. Toen de kalender hielp onze dagen ordenen. Ooit mengden de inwoners van Rome pozzolaanaarde met water en bouwden het Colosseum. Een man in China ontwierp een mechanische klok.’

Maar één iets blijft eeuwig onveranderlijk: onze emoties. Een man die duizend jaar geleden zijn vrouw verloor, voelde hetzelfde verdriet als iemand die vandaag zijn echtgenote verliest. Niet meer, niet minder. Moordzucht, wraakgevoelens .. ze blijken universeel. Liefde blijft liefde, schrijft Boyne, woede verandert nooit. Hoop, wanhoop, angst, hunkering, begeerte, lust, verwarring, vreugde: emoties zoals mannen en vrouwen ze altijd hebben ervaren of zullen ervaren. We zijn een kleine bevolking in een steeds wisselend universum. De wereld om ons heen kan dan wel constant aan verandering onderhevig zijn, maar het universum in ons binnenste? Neen, daar komt nooit verandering in. ongeacht hoelang deze wereld nog blijft bestaan.’ (p300)

Vader en moeders, zonen en dochters
Ook de dromen blijken universeel. Ooit zal ik tussen de sterren wonen, zoals de kleine jongen hardop zegt.

Steeds opnieuw gaat het over een vader en zijn zonen. De ene is een bloeddorstige vechtersbaas, de andere heeft de creativiteit van zijn moeder en al maakt hij stèles – monumenten voor de doden – gravures of zeilen, decoratieve sandalen of Boeddhabeelden, ook al borduurt hij jurken of beschildert hij pijlkokers, hij is een kunstenaar. Avant la lettre. We zien hem overigens ook als medewerker van Michelangelo en William Shakespeare.

Vrouwen daarentegen worden door de eeuwen heen steeds gedwongen uitgehuwelijkt. Ze kiezen hun echtgenoot niet zelf, maar moeten gedwee de vaak gewelddadige en sadistische genoegens van de man ondergaan. Ook dat is een universeel en tragisch aspect in de menselijke geschiedenis.

Legendes, sagen, mythes

We maken kennis met de legende van Speerwerper Uil, die als leider was afgebeeld in de hiërogliefen op stenen en die door de Maya’s vereerd werd. Speerwerper Uil is namelijk altijd onder ons. Hij leeft in onze ziel, bepaalt onze bestemming en houdt ons in de gaten. Hij beslist of ons leven tot eer strekt of tot schande.

Met John Boyne onderga je de geneugtes van het ouderwets vertellen: zoals de oudsten van het dorp hun verhalen, sagen en mythes rondstrooiden. Het wordt snel een boeiend episch drama.

In deze geschreven vorm staat het garant voor enkele uren puur leesplezier.

______

Een reiziger – John Boyne – paperback 492 blz –
vert.: Reintje Ghoos & Jan Pieter van der Sterre
Meulenhoff 2021 – isbn 9789029094221