Lauren Groff brengt u naar het jaar 1158. ‘De wereld vertoont de vermoeide sporen van de aflopende vastentijd. ‘ Marie de France, zeventien jaar komt het bos uit. ‘Alleen, te paard, in kil maarts gemiezer. De wind luwt. De bomen suizelen niet meer. Marie voelt het hele landschap toekijken hoe zij zich erdoor verplaatst.’
Wie is Marie? ‘Ze is groot, een reuzin van een maagd, haar ellebogen en knieën steken onbevallig uit. (…) Haar scherp gesneden Angevijnse gelaat bezit geen schoonheid, enkel schranderheid en nog onbeteugelde hartstocht.’
Wie is wie
Lauren Groff werd door de toenmalige president Obama geloofd en bewierookt: haar boek ‘Furie en Fortuin’ noemde hij het beste wat hij ooit gelezen had.
Wie is Marie de France? Haar naam doet ongetwijfeld een belletje rinkelen. Ze was de eerste vrouw die Franse verzen schreef. Buiten de twaalf ‘lais’ – toonbeelden van schoonheid en verleidelijkheid in verhalende gedichten over de hoofse liefde – die een enorme impact hadden op de latere Europese literatuur, is weinig over haar bekend. Dat ze een bastaarddochter van de koning was en uit naijver door haar halfzuster, de latere koningin, verbannen werd naar een Engelse abdij. Gelukkig is er Lauren Groff die er een fascinerend verhaal van maakt.
Fictie gebaseerd op historische feiten. Net zoals ‘Willem die Madoc maakte’ van Nico Drost – eerder ook hier al besproken. Boeiend en leerrijk!
‘Alles zal grijs zijn, denkt ze, de rest van haar leven grijs. Grijze ziel, grijze lucht, grijze maartse aarde, grijswitte abdij. Arme grijze Marie.’
(…) Om haar heen ziet ze enkel spookscherven van de helderheid van wat ze verloren is.’
Alle bewondering voor de auteur die vanuit haar fantasie en verbeelding een verhaal reconstrueert met zoveel empathie dat je meteen meeleeft met Marie en het verhaal wel doodeng echt is. Ik beloof je: vijf bladzijden in dit boek en je kan niet meer stoppen.
Kentering
De eerste weken van haar grauw en grijs hongerlijdend bestaan in de abdij, ontdekt Marie de vreugde in het stiekem ‘s nachts schrijven van haar verzen als ware het liederen. Het dagelijkse abdijleven komt haar voor als een nachtmerrie, een kwade droom, het ware leven vindt ze in haar gedichten. Zo overleeft ze, een innerlijke scheppingsdrang die haar drijft.
Immers, de nachtegaal die in de vrije natuur zijn liedjes zingt, mag dan vrij en onbeperkt putten uit een breed idioom, het is de nachtegaal in gevangenschap die vanuit zijn beperktheid gehoord wordt door God.
‘Het lied van het gevangen vogeltje sneed door haar ziel. Het zong geen wisselende riedeltjes of vreemde melodietjes die het uit het hart van andere vogeltjes had gegapt, alleen dezelfde paar liedjes op dezelfde manieren. Zijn verbeelding was ingeperkt door de geslotenheid van de kamermuren, het streepje hemel dat door het raam te zien was (…) Misschien is het lied van een vogel in een vertrek waardevoller dan dat van de wilde vogel omdat het vertrek het waardevoller maakt. Misschien beperkt de vrije lucht, die de wilde vogel zijn betere lied geeft, juist het bereik van zijn gebed.’ (blz 54, 56)
Het gebed, merkt Marie, dat ze met de andere nonnen luidop prevelt tijdens de metten, – dat is rillend van de kou zingend bidden – ze ziet het, ze hoort het, wordt krachtig genoeg omdat het ingesloten is in de kapel.
‘Zo klein, dit inzicht, zo opmerkelijk gering. Toch zou het kunnen volstaan voor te leven.’
Het is dit inzicht dat de kentering betekent voor Marie. Ze zal het beste maken van haar ellendig bestaan, ze zal alles doen om zich te verheffen op dit aardse vlak. Diegenen die haar verstoten hebben, zullen het berouwen. Op een dag zal ze haar innerlijke grootsheid tonen en zal ze gezien worden. Dat is haar opperste overtuiging. Dat is tegelijk ook haar hoogmoed.
Vanaf dan neemt Marie resoluut de teugels in handen en gaat ze de armtierige abdij beheren en een einde maken aan de teloorgang. De heimwee naar haar koninklijke familie zal haar evenwel nooit verlaten.
Matrix
En dan komt de tijd van de religieuze visioenen, zoals alleen ware godvruchtigen dat kunnen ervaren.
‘De ene vrouw droeg een bleekgroen gewaad, de kleur van de vroege lente, wanneer de bladeren op de takken in alle weelde zich openvouwen en de eerste bloemen opbloeien en de wind zoet en koel over het land waait. Op haar voorhoofd en mouwen schitteren sieraden van smaragd en saffier en parel en op haar borst bloedde een grote open wond die goud blonk en dat was de wond van haar moederverdriet.’
En Marie begrijpt dat het eten van de verboden vrucht door Eva kennis had gebracht en het vermogen om de volmaaktheid te doorgronden van de vrucht van Maria’ schoot. Zonder de fout van Eva zou er geen reinheid van Maria kunnen zijn.
Zonder de eerste matrix zou er geen salvatrix, geen verlosser kunnen zijn, de grootste matrix van allen.
Betoverend
Lauren Groff toont met dit boek nog maar eens haar schrijftalent: haar stijl is betoverend en waarlijk onnavolgbaar. ‘Matrix’ is zondermeer indrukwekkend, een uitermate boeiend boek over de kracht van een vrouw en haar kloostergemeenschap. Het wordt zo een ode aan de vrouw en brengt een illustere en niettemin bijna vergeten historische figuur passioneel en vurig tot leven. Een garantie voor enkele uren puur leesplezier!
________________
Matrix – Lauren Groff
Uitg.: De Bezige bij – Vert. Lucie Schaap
Hardcover – 299 blz – €23,99
isbn: 978 94 031 070 11
BOEKZE 