Toen wij vogels waren: hoe vouw je vleugels tot een hartslag

Toen wij vogels waren is een betoverende roman, geschreven in een prachtig proza en daarom al een wonderlijk debuut!

Op zich is het een eenvoudig verhaal – vrouw ontmoet man – maar door de bovennatuurlijke krachten die erin een rol spelen, krijgt dit verhaal sprookjesachtige allures. Yejide stamt uit een geslacht sterke vrouwen die met de doden kunnen communiceren. Die gave wordt bij de dood van elke moeder doorgegeven aan de dochter.
Wanneer haar moeder sterft, is het aan Yejide om als matriarch de zielen van de doden te begeleiden en vrede te vinden.

Vogelvrouwen
De vrouwen in de familie van Yejide komen voort uit de storm en de storm komt uit hen voort, zei oma altijd. Ze stammen af van de corbeaux:  grote, zwarte vogels die bij zonsondergang naar het oosten vliegen met de zielen van de doden.

Ze herinnert zich de verhalen van haar oma, hoe de wereld veranderde – toen er een tijd was voor de tijd, toen een boom in één dag volgroeid kan zijn en een jongen in één nacht man kan worden, een tijd dat de dieren nog met elkaar konden praten.. Na een lange, heftige storm, heftiger dan ze ooit hebben meegemaakt, zien de papegaaien hoe de doden zich opstapelen. Ze plegen overleg en splitsen zich in twee groepen: zij die westwaarts vliegen, de zonsondergang tegemoet en zij die oostwaarts de zonsopgang tegemoet gaan. Dat worden de ‘corbeaux’, de grote zwarte vogels. Ze spreiden hun vleugels uit en cirkelen langzaam over het land, op zoek naar de doden…En alleen zij weten dat ze al wakend over de karkassen, al voeden ze zich met het dode vlees, binnen in hun lijven de zielen van de doden transformeren en vrij worden…

‘Wanneer de laatste veer verdwenen is en je lichaam weer helemaal vrouw geworden is, vergeet dan niet dat je vanbinnen een vogel blijft. Je hebt niet vergeten hoe je moet vliegen. Want wat is vrouwelijker dan om tegelijkertijd dood en leven, lucht en aarde in je lichaam vast te houden, te vliegen terwijl je aardegebonden bent?

“De eerste les: hoe vouw je je vleugels tot een hartslag.” (Bird-Man/Bird-Woman – Olive Senior: Over the roofs of the world

Parallel
‘De wolken zien eruit als verfrommelde vuile kleren. Een lucht als deze geeft hem een bepaald gevoel. Je kunt je gemakkelijk hoopvol voelen als de hemel helder is, de lucht nog wat regen overheeft en de heuvels groen en weelderig zijn. Een man heeft dan het idee te weten waarnaar hij op weg is en wat hem te doen staat. Dat alles goed zal komen, ook als hij het zelf niet zeker weet.’

Dat is het parallel lopend het verhaal van een jonge man, Darwin, die – tegen de zin van zijn moeder – naar de verdorven stad loopt ‘waar alleen dood en verderf heersen’ om er te gaan werken als grafdelver op een begraafplaats, Fidelis.

‘Grafstenen steken boven woekerend onkruid uit; er zijn betonnen monumenten die eruitzien als kapellen en van ouderdom zwart en met mos begroeid zijn; andere zijn decoratief bewerkt net als de huizen van vroeger in de oude stadsdelen; er staan beelden die lijken op dode baby’s met vleugels en moeders die om hen huilen; en overal zwarte smeedijzeren, bruinrood verroeste en witgeschilderde hekken, kruisen die als aangevreten vingers uit de aarde omhoog steken.’

Het onvermijdelijke gebeurt: Yejide en Darwin ontmoeten elkaar op de begraafplaats.
Ik zie bij iedereen dat de dood hen als een schaduw achtervolgt, zegt ze. Ik weet op welke dag en hoe laat de dood voor hen komt, ook al is die nog ver weg. Maar bij jou? Bij jou niet. Bij jou zie ik geen dood. Bij jou voel ik leven. Dat maakt dat ik in jouw buurt wil blijven, dat ik weer weet hoe normaal zijn voelt, dat ik jou ervaar als een heerlijk verfrissende drank, dat ik me één voel met mijn lichaam en niet alsof ik thuishoor in het donker met dingen die ik niet eens kan zien.

Prachtig proza
‘De lucht is rustig en helder en alle levenden en alle doden komen tot rust als een oude dame die in een schommelstoel op haar voorgalerij haar rokken gladstrijkt.’

Toen wij vogels waren is zondermeer een betoverende roman over het verdriet van een dochter die door haar moeder een leven lang genegeerd werd en het verdriet van een man die zijn moeder moet teleurstellen. En hoe dat verdriet toch een evenwicht vindt met de hoop.

Ayanna Lloyd Banwo is afkomstig van Trinidad & Tobago en verslond als kind de vele mythische verhalen van haar grootouders. Het heeft haar een uitzonderlijke verbeeldingskracht bezorgd die zij in prachtig proza weet om te zetten.
Een wonderlijk en betoverend debuut!

__________________________

Toen wij vogels waren – Ayanna Lloyd Banwo
Uit. De Bezige Bij,  vert.: H-en Montijn
Paperback, 288 blz, €24,99
isbn: 978 94 031 610 13
Koop hier je exemplaar